Gjatë tremujorit të kaluar, Programi i Mbështetjes së Agrobiznesit dhe Turizmit Shqiptar (AATSF) ka përfunduar një studim mbështetës për Zinxhirën e Vlerës në sektorin bujqësor shqiptar.
Sektori i bujqësisë në Shqipëri kontribuon përafërsisht 20% ndaj PBB-së totale dhe punëson pothuajse 40% të forcës totale aktive të punës në vend. Megjithë tokën pjellore dhe klimën e butë, sektori i bujqësisë karakterizohet me rendimente të ulëta prodhimi, investime të kufizuara në mekanizim dhe automatizëm dhe nivele të ulëta të organizimit në mesin e prodhuesve.
Vitet e fundit, vihen re investime të dukshme nga Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme dhe përpjekie të vazhdueshme nga qeveria për të mundësuar zhvillimin e sektorit të bujqësisë në Shqipëri përmes granteve, asistencës teknike dhe lehtësirave fiskale. Për më tepër, kërkesa në rritje, lokale dhe ndërkombëtare, për produkte bujqësore ofron një potencial të madh për investime në sektorin e bujqësisë shqiptare. Megjithë eksportet në rritje të produkteve bujqësore (2018 – 270 milion EUR, rritje prej 6.5% nga 2017), importet mbeten akoma shumë përpara duke llogaritur përafërsisht. 900 milion EUR në vit (përllogaritur në 2018).
Sipas studimit, moszhvillimi i sektorit të bujqësisë në Shqipëri, ndër të tjera, ka të bëjë me mungesën e furnizimit të qëndrueshëm të lëndëve të para dhe qasjes së kufizuar në financa, afatshkurtra dhe afatgjata, për fermerët vendas. Financimi i bujqësisë është sfidues pasi fermerët shpesh nuk janë të diversifikuar nga rreziqet në përgjithësi dhe rreziqet e sektorit pasi luhatjet e motit dhe çmimeve mund të kenë ndikim në portofolin e një institucioni financiar. Për më tepër, disponueshmëria e kufizuar e kolateralit dhe kostot e larta të transaksioneve, në krahasim me klientët e tjerë të biznesit, e bëjnë qasjen tradicionale për financimin e bujqësisë pak tërheqës.
Gjetjet e studimit lënë të kuptohet se qasja e financimit të zinxhirit të vlerës mund të jetë një mënyrë novatore për financimin e sektorit bujqësor. Financimi i zinxhirit të vlerës përpiqet të shikojë të gjithë zinxhirin e vlerës bujqësore nga një këndvështrim helikopteri. Kjo nënkupton vlerësimin e potencialit të zinxhirit të vlerës bazuar në produktet përfundimtare, duke analizuar strukturën e zinxhirit të vlerës dhe marrëdhëniet midis aktorëve të zinxhirit të vlerës dhe palëve të interesuara; përdorimi i informacionit për të hartuar lehtësira adekuate të kredisë me qëllim financimin e gjithë zinxhirit të vlerës dhe jo vetëm të pjesëmarrësve individualë. Institucionet financiare mund të përfitojnë nga përdorimi i informacionit dhe si rrjedhojë mund të zgjerojnë shpejt depërtimin e tregut dhe të përfitojë nga produkte me rrezik më të ulët.
Për shkak të kësaj, Programi AATSF ka siguruar studimin e financimit të zinxhirit të vlerave, si një qasje që mbështet procesin e vendimmarrjes së bankave në financimin e klientëve bujqësorë. Studimi mbështet institucionet financiare në hartimin e shërbimeve dhe produkteve financiare përmes marrëveshjes së ndërsjellë të tre palëve. Qasja e zinxhirit të vlerës lejon një ndarje më të mirë të klientëve dhe krijimin e KPI-ve me fokus në rritjen e efikasitetit të transaksioneve dhe uljen e kostos. Financimi i zinxhirit të vlerës së bujqësisë rrit procesin e vlerësimit financiar duke përdorur Kartat Teknologjike dhe KPI-të e paracaktuara. Studimi gjithashtu lehtëson kontrollin e rreptë të përdorimit të fondeve dhe monitorimin e zgjeruar të ripagimit përmes transaksioneve brenda llogarive bankare të institucionit.
AATSF siguron qasje në financa për sektorin e agrobiznesit në dy mënyra: kredi të vjetra dhe / ose ndarje të rrezikut të portofolit si për IMF-të ashtu edhe për bankat. Institucionet përfitojnë nga një mbulesë e parë e rrezikut të humbjes, e cila u vu në dispozicion nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe Qeveria e Shqipërisë. AATSF paraqet një instrument financiar novator për të inkurajuar kreditimin nga institucionet financiare për të gjithë zinxhirin e vlerës së agrobiznesit.